ಶಿರಸಂಗಿ (ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲೆ): ಶಿರಣಸಂಗಿ ಲಿಂಗರಾಜ ದೇಸಾಯಿ ಅವರು ಮಹಾನ್ ಪರೋಪಕಾರಿ. ಅವರು 1900 ರಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 5 ಲಕ್ಷ ವಾರ್ಷಿಕ ಆದಾಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಸಾವಿರಾರು ಎಕರೆ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಬಡ ಜನರಿಗೆ, ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ದಾನ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿವೇತನವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಮಾಜಿ ಸಿಎಂಗಳಾದ ಬಿ.ಡಿ.ಜತ್ತಿ,
ದೇಸಾಯಿಯವರ ಆಶಯ ಮತ್ತು ಇಚ್ಛೆಯಂತೆ 1906 ರಲ್ಲಿ ರಚನೆಯಾದ , ಈಗ ಸರ್ಕಾರದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿದೆ. ನಂಬಿಕೆಯಾಗಲಿ, ಸರಕಾರವಾಗಲಿ ವಾಡೆಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುತ್ತಿಲ್ಲ ಎಂದು ದೇಸಾಯಿ ಅನುಯಾಯಿಗಳು ಆರೋಪಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಶಿರಸಂಗಿ, ನವಲಗುಂದ ಮತ್ತಿತರ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ
ಟ್ರಸ್ಟ್‌ಗೆ ಸುಮಾರು 3,000 ಎಕರೆ ಭೂಮಿ ಇದೆ ಎಂದು ಹಿರಿಯ ಸಾಹಿತಿ ರಾಮ್‌ಜನ್ ದರ್ಗಾ ಟಿಒಐಗೆ ತಿಳಿಸಿದರು . “ಶಿರಸಂಗಿಯ ಹೊರತಾಗಿ, ನವಲಗುಂದ, ಸವದತ್ತಿ, ಬೆಳಗಾವಿಯಲ್ಲಿ ವಾಡೆಸ್ (ಅರಮನೆಗಳು) ಇದೆ. ಕೆಲವು ಆಸ್ತಿಗಳನ್ನು ಕೆಲವು ಪಟ್ಟಭದ್ರ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಆರೋಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ದೇಸಾಯಿ ಅವರು ನವಲಗುಂದದಲ್ಲಿ ಕೆರೆ ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದಾರೆ. ದೇಸಾಯಿಯವರು ಬಡ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಜಾತಿ, ಮತ ಭೇದವಿಲ್ಲದೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದರು. 2019ರಲ್ಲಿ ಸಚಿವ ಎಂ.ಬಿ.ಪಾಟೀಲ್ ಅವರಿಗೆ ಮನವಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದಾಗ ರಕ್ಷಣೆ ನೀಡುವುದಾಗಿ ಭರವಸೆ ನೀಡಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಅಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಂಡಿಲ್ಲ” ಎಂದು ವಿಷಾದಿಸಿದರು.
1967ರಲ್ಲಿ 7ನೇ ತರಗತಿಯ ಪಠ್ಯಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ದೇಸಾಯಿಯವರ ಜೀವನ ಪಾಠವಿತ್ತು ಎಂದು ಸ್ಮರಿಸಿದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾರ್ಯಕರ್ತ ರವೀಂದ್ರನಾಥ ದೊಡ್ಡಮೇಟಿ, ‘‘ನಮ್ಮ ಗುರುಗಳಾದ ಜುಂಜಪ್ಪನವರ್ ಅವರು ಶಿರಸಂಗಿ ವಾಡೆಗೆ ಕರೆದೊಯ್ದು ಅಲ್ಲಿಯೇ ಪಾಠ ಹೇಳಿಕೊಟ್ಟಿದ್ದರು. ಶಿರಸಂಗಿ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಅರಸರಾಗಿದ್ದ ಜಯಪ್ಪ ದೇಸಾಯಿಯವರು ದೇಸಾಯಿ ಅವರನ್ನು ದತ್ತು ಪಡೆದರು. ಲಿಂಗರಾಜ್ ಅವರಿಗೂ ವಾರ್ಡ್ ಇಲ್ಲದ ಕಾರಣ ಎಲ್ಲ ಆಸ್ತಿಗಳನ್ನು ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ದಾನ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಶಿರಸಂಗಿ ವಾಡೆ ಹಂಗಾಮಿಗೆ ಆಗ್ರಹಿಸಿ ಸಿಎಂ ಆಗಿದ್ದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಎಚ್‌ಡಿ ಕುಮಾರಸ್ವಾಮಿ ಹಾಗೂ ಬಸವರಾಜ ಬೊಮ್ಮಾಯಿ ಅವರನ್ನು ಭೇಟಿ ಮಾಡಿದ್ದೆ ಎಂದು ತಿಳಿಸಿದರು.
ಪರಿಸರವಾದಿ ಹರ್ಷವರ್ಧನ್ ಶೀಲವಂತ ಮಾತನಾಡಿ, ಟ್ರಸ್ಟ್ ವತಿಯಿಂದ ದೇಸಾಯಿಯವರ ಜನ್ಮ ಮತ್ತು ಮರಣ ದಿನಾಚರಣೆಯನ್ನು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ ಆದರೆ ಅವರ ಆಸ್ತಿಗಳ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಯಾವುದೇ ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳುತ್ತಿಲ್ಲ.
ಶಿರಸಂಗಿ ಶ್ರೀ ತ್ಯಾಗವೀರಲಿಂಗರಾಜ ಸ್ಮಾರಕ ಸಮಿತಿ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷ ಶಿವಾಜಿ ಶಿಂಧೆ ಮಾತನಾಡಿ, ವಾಡೆಯಲ್ಲಿ ಕೆಲ ಪೀಠೋಪಕರಣ ಕಾಮಗಾರಿ ಆರಂಭವಾಗಿದ್ದರೂ ಸರಕಾರದಿಂದ ಆಗುತ್ತಿರುವ ಕಾಮಗಾರಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಸ್ಥಳೀಯರಿಗೆ ಅರಿವಿಲ್ಲ. ದೇಸಾಯಿಯವರ ಜನ್ಮಶತಮಾನೋತ್ಸವದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಶತಮಾನೋತ್ಸವ ಭವನವೂ ಇಲ್ಲವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಸ್ಥಳೀಯ ಗ್ರಾಮ ಪಂಚಾಯಿತಿಗೆ ಹಸ್ತಾಂತರಿಸಿದರೆ ಗ್ರಾಮಸ್ಥರು ಸದುಪಯೋಗ ಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಿದ್ಧರಿದ್ದಾರೆ ಎಂದರು.
